Zachowana od grzechu pierworodnego-Niepokalanie Poczęta.

Bycie Matką Odkupiciela całej ludzkości, domaga się od Maryi odpowiedniej świętości. Dlatego, ze względu na funkcję, która ma spełnić w dziele zbawienia, Maryja zostaje zbawiona przez Chrystusa w sposób doskonały[1]. Katechizm Kościoła Katolickiego w numerze 491 mówi, że Maryja „została obdarzona przez Boga darami godnymi tak wielkiego zadania”[2].

Niepokalane Poczęcie Maryi jest darem samego Boga, zachowaniem Maryi od skażenia grzechem, aby Zbawiciel całej ludzkości mógł narodzić się w środowisku czystym i świętym[3]. Dar, którym została obdarzona Maryja, może być często źle pojmowany. Niepokalane Poczęcie oznacza naznaczenie Maryi łaską już od momentu poczęcia. Zamiast być pozbawioną przyjaźni z Bogiem przez grzech pierworodny, zostaje napełniona łaską przyjaźni i życiem Bożym w pełni. Błędem jest pojmowanie tego daru jako dziewiczego poczęcia, matki Maryi, Anny. Maryja przychodzi na świat, w jak najbardziej ludzki sposób, w wyniku współżycia ojca i matki. Zostaje obdarowana pełnią łaski, i tym samym zachowana od zmazy grzechu pierworodnego[4].

Źródłem grzechu pierworodnego jest, według tradycji, brak przyjaźni z Bogiem, brak świętości. To grzech, który jest przypisany każdemu człowiekowi w momencie zrodzenia. Współczesna teologia naucza, że jest to niezdolność do miłowania Boga[5]. ”Maryja została uchroniona od dziedzictwa pierworodnego grzechu”[6].

Niepokalane Poczęcie Maryi można przedstawić przez aspekt pozytywny i negatywny. Pozytywnym aspektem jest fakt złączenia Maryi z Bogiem, przez bycie Matką Syna Bożego. Aspektem negatywnym jest istnienie Maryi, od samego początku, w oderwaniu od grzesznego świata[7]. Zmaza grzechu pierworodnego, kompromis z grzechem są obce Matce Zbawiciela. Bóg wybierając Maryję na Matkę Swojego Syna, obdarza Ją łaską uświęcającą. Przez tak wielki dar, Maryja, przez całe swoje życie, jest zwrócona radykalnie ku Bogu[8]. Dogmat, ogłoszony konstytucją apostolską Ineffabilis Deus, 8 grudnia 1854 roku przez papieża Piusa IX, wyraża to szczególne obdarowanie Matki Jezusa. Brzmi następująco: ”Najświętsza Maryja Dziewica od pierwszej chwili swego poczęcia, przez łaskę i szczególny przywilej Boga wszechmogącego, na mocy przewidzianych zasług Jezusa Chrystusa, Zbawiciela rodzaju ludzkiego, została zachowana nienaruszona od zmazy grzechu pierworodnego”[9]. Treść dogmatu w pewnej części została zapożyczona z Bulli Sollicitudo Aleksandra VII, który uznawał naukę o zachowaniu od grzechu pierworodnego Maryi, ale tylko w randze pobożnego wierzenia.

Papież Pius IX ogłasza, że jest to prawda objawiona. Dogmat ogłoszony przez błogosławionego Piusa IX wyjaśnia, godzi i uświęca na pozór sprzeczne zagadnienia. Problem polegał na pogodzeniu prawdy o tym jak Maryja, która była poczęta w sposób jak najbardziej ludzki, jako owoc miłości dwojga ludzi, nie podlegała, choć przez chwilę, grzechowi przypisanemu każdemu człowiekowi w momencie narodzenia? Jak Maryja mogła być zbawiona, jeszcze przed przyjściem Chrystusa, który odkupił świat? Kluczem do wyjaśniającym to zagadnienie są słowa, których używa Ojciec Święty Pius IX w dokumencie Ineffabilis Deus zachowana i przewidzianych. Zachowanie Maryi od skażenia zmazą grzechu pierworodnego, dokonuje się na mocy przewidzianych zasług Jej Syna, Jezusa Chrystusa[10]. Można spotkać określenie Maryi: Pierworodna Córka Męki Chrystusa. Takie określenie jest możliwe, ponieważ Chrystus jest dla swej Matki Odkupicielem od momentu Jej poczęcia. Przez ten fakt, Bóg Ojciec ukazuje, że Maryja od pierwszego momentu swojego istnienia, jest szczególnie upodobana, przewidziana na Matkę zbawiciela całej ludzkości. Wola zbawienia wszystkich ludzi, w Maryi ukazuje się w całej pełni. Męka Jezusa, Jego krew przelana na krzyżu na odpuszczenie grzechów, płynie przede wszystkim dla Niej. Maryja jest czysta, nieskazitelna już od samego początku, my potrzebujemy oczyszczenia przez obmycie wodą chrztu[11]. „Kościół jako chwalebny, niemający skazy czy zmarszczki, czy czegoś podobnego” (Ef 5, 27), jest powołany, być oblubienicą Chrystusa. Jesteśmy wybrani „przed założeniem świata, abyśmy byli święci i nieskalani przed Jego obliczem” (Ef 1, 4). Maryja poprzedza nas w tym dążeniu do świętości. Zapoczątkowała, bowiem i w pełni przeżyła to, do czego jesteśmy powołani[12].

Pozdrowienie anioła, w czasie zwiastowania: łaski pełna, wyraża szczególne wybranie i posłannictwo Maryi w realizacji zbawczego planu Ojca wobec wszystkich ludzi. W Nowym Testamencie określenia, które wybrał świety Łukasz, aby wyrazić, kim jest Maryja, jako jedyny używa, oprócz świetego Łukasza, święty Paweł. W liście do Efezjan pisze: ”W Nim bowiem wybrał nas przed założeniem świata, abyśmy byli święci i nieskalani przed Jego obliczem. Z miłości przeznaczył nas dla siebie jako przybranych synów przez Jezusa Chrystusa, według postanowienia swej woli, ku chwale majestatu swej łaski, którą obdarzył nas w Umiłowanym. W Nim mamy odkupienie przez krew Jego, odpuszczenie występków według bogactwa Jego łaski” (Ef 1, 4-7)[13].

Błogosławiony papież Jan Paweł II w encyklice Redemptoris Mater, wskazuje, że słowa z Listu do Efezjan „odsłaniają odwieczne zamierzenia Boga i Ojca, odwieczny plan zbawienia człowieka w Chrystusie” (RM 7). Maryja zajmuje w realizacji tego planu szczególne miejsce[14]. Łaski pełna to nowe imię Matki Zbawiciela. Wyraża ono Jej szczególne wybranie i posłannictwo, mające swoje źródło w Miłości, którą jest Bóg[15]. Łaska Maryi jest związana z Jej posłannictwem, z misją, do której jest powołana[16].

W Nowym Testamencie słowo łaska odwołuje się do starotestamentalnych określeń Boga, który jest miłosierny, życzliwy i dobry. Łaska to dar i relacja, dzięki której zmienia się życie człowieka. Przez działanie łaski człowiek jest objęty działaniem samego Boga, doświadcza Jego pomocy, zbawczego działania tam, gdzie jego ludzkie siły zawodzą. W osobie Jezusa Chrystusa Bóg ukazał swoją łaskę, która niesie zbawienie wszystkim ludziom. W Nim możemy nieustannie czerpać ze źródła łaski, którym jest Bóg. Przez ten dostęp do źródła, możemy mieć nadzieję udziału w chwale Bożej[17]. W Maryi wyraża się prawda, że między Bogiem a stworzeniem na początku zawsze jest łaska. Łaska jest miejscem, gdzie stworzenie może spotkać Boga, swojego stwórcę[18]. Dzięki łasce, która umiejscawia aniołów i człowieka w rzeczywistości nadprzyrodzonej, możemy spotkać Boga twarzą w twarz. Łaska Boża przewyższa wszelkie nasze rozumne oczekiwania. Jest szczególnym darem pochodzącym z miłości Boga[19]. Podmiotem łaski jest Chrystus. Obdarza On tą łaską wszystkich, którzy Go miłują i z Nim żyją. Pierwszym i najdoskonalszym znakiem tej łaski jest Maryja, świadczą o tym słowa, które kieruje do Niej Boży posłaniec: Pełna łaski[20].

Łaska w duszy człowieka rodzi przemianę, jest przyczyną jej przebóstwienia. Przywraca utraconą, przez grzech pierwszych rodziców, godność dziecka Bożego. Łaska ma również wpływ na władze duchowe, zmysłowo – uczuciowe, a także na wolę i rozum. Czynom moralnym człowieka nadaje wartość nadprzyrodzoną. Człowiek przez działanie łaski staje się żywym mieszkaniem Trójcy Świętej. Tę łaskę otrzymuje każdy ochrzczony, Maryja otrzymała ten Boży dar w momencie Swojego poczęcia[21]. Łaska jest pierwszym darem, jaki otrzymała Maryja, jest wyrazem miłości i życzliwości Boga, którego udziela On ludziom w swoim Synu. Łaska wprowadza nas w stan przyjaźni z Bogiem, dzięki niej otrzymujemy odpuszczenie grzechów, oraz dar Ducha Świętego[22].

W momencie Niepokalanego Poczęcia Duch Święty wylał na Maryję pełnię łaski. Oznacza to, że Maryja jest najświętsza z wszystkich ludzi, pełna łaski uświęcającej, oraz wszystkich łask uczynkowych, uprzedzających i wspomagających. Wyjątkowy dar, jaki otrzymała Maryja jest dany ze względu na Jej powołanie macierzyńskie. Bóg udziela tyle łaski, ile potrzeba, aby realizować przez Niego wskazany cel. Powołanie na Matkę Odkupiciela całej ludzkości domaga się takiego właśnie daru[23].

Łaska, którą otrzymała Maryja – jak każda łaska – w niczym nie ogranicza Jej wolności. Maryja pozostaje wolna w podejmowaniu decyzji. Katechizm Kościoła Katolickiego uczy: „wolna inicjatywa Boga domaga się wolnej odpowiedzi człowieka, gdyż Bóg stworzył człowieka na swój obraz, udzielając mu wraz z wolnością zdolności poznania Go i miłowania. Dusza tylko w sposób wolny może wejść w komunię miłości” (KKK 2002). Pełnia łaski, którą otrzymała Maryja jest wolnym darem Boga, również odpowiedź Maryi nie była zdeterminowana żadnym przymusem, bo zarówno Bóg jak i człowiek działają w sposób wolny[24]. Niepokalane Poczęcie to dar, ale również i zadanie, które zobowiązuje. Będąc wolną osobą, Maryja posiadała możliwość odmowy bycia matką Zbawiciela. Mogła w chwili Zwiastowania, podobnie jak niegdyś Ewa przez nieposłuszeństwo, zniweczyć plan Boga. Maryja, w przeciwieństwie do pierwszych rodziców, przyjmuje i realizuje plan Boży w swoim życiu, nie marnuje żadnej danej łaski[25].

Niepokalane Poczęcie poprzedza „przyjście Zbawiciela, wschód Słońca sprawiedliwości w dziejach rodzaju ludzkiego” (RM 3)[26]. Z relacji, która składa święty Łukasz, obok słów pozdrowienia: pełna łaski występują słowa posłańca Bożego: „znalazłaś łaskę u Boga. Oto poczniesz i porodzisz Syna” (Łk 1, 30-31). Łaska udzielona Maryi nie jest dana daremnie, ale ma charakter funkcjonalny Maryja zostaje obdarowana łaską, która jest związana ściśle z Jej misją bycia Matką[27]. ”Instrumenty, którymi posługuje się Bóg są zawsze aktywne, nic nie może pozostać pasywne w Jego rękach”[28].

Luigi Melotti wylicza trzy podstawy Niepokalanego Poczęcia. Pierwszym z nich jest Boże Macierzyństwo. Bóg „przez Niepokalane Poczęcie Najświętszej Dziewicy, przygotował Synowi swojemu godne mieszkanie” – tak brzmią słowa kolekty ze święta Niepokalanego Poczęcia. Ta sama myśl towarzyszy modlitwie prefacji: „Ty zachowałeś Najświętszą Maryję Pannę od wszelkiej zmazy grzechu pierworodnego i obdarzyłeś Ją pełnią łaski, aby Ją przygotować na godną Matkę twojego Syna”. Przez przyjęcie pod serce Syna Bożego Maryja wchodzi w ścisłą relację z Bogiem Ojcem. Jest to święta relacja, która wymaga i udziela pełni świętości. Kolejnym elementem, który stanowi podstawę Niepokalanego Poczęcia jest współdziałanie Maryi w Odkupieniu. Dar Niepokalanego Poczęcia i Wniebowzięcia ukazują zbawienie Maryi w sposób uprzywilejowany. Maryja całą swoją osobą uczestniczy w zwycięstwie Chrystusa nad grzechem i śmiercią. Zbawienie obejmuje Jej duszę i ciało. Stojąc pod krzyżem ukazuje szczyt swojej łączności z dziełem odkupienia. Wraz z Chrystusem ofiaruje Bogu Ojcu doskonałą czystą i świętą ofiarę, która pochodzi z Jej serca również czystego i świętego, zachowanego od wszelkiej zmazy grzechu, niepokalanego. Trzecim fundamentem Niepokalanego Poczęcia Maryi jest Jej Macierzyństwo powszechne. Maryja kroczy drogą miłości zwróconej całkowicie ku Bogu. Przez swoje życie staje się doskonałą Matką każdego człowieka[29].

Pełnia łaski, którą jest obdarowana Maryja czyni z Niej najwspanialsze dzieło stworzenia. Maryja ukazuje przez swoją delikatną i cudowną postawę podobieństwo do Boga, ‹‹Bóg odbija się w Jej duszy jak w czystym pryzmacie››. Swoją postawą, zawsze otwartą i pełną gotowości do wypełniania woli Ojca, staje się narzędziem w Jego rękach. Tajemnica świętości Maryi tkwi w trwaniu w pełnej komunii z Bogiem, zgodności z Jego wolą. Bóg, będąc obecny w Maryi, wyklucza w Niej istnienie jakiegokolwiek cierpienia spowodowanego grzechem, złem lub jakimś zakłóceniem wewnętrznym, takim jak wyrzut sumienia czy skrupuły[30]. Maryja jako szczególnie umiłowana przez Boga, staje się obrazem eschatologicznej Córy Syjonu oraz nowej Arki Przymierza, w której zamieszkuje Bóg[31]. Wylanie łaski w pełni na Maryję rodzi w Niej pragnienie wiary i miłości trwania przy Bogu. To pragnienie przerasta wszelkie pragnienia ludzi, stawia Maryję ponad całym stworzeniem. Podobnie jak pierwszych rodziców, którzy żyjąc w raju panowali nad całym stworzeniem. Świętość Maryi stwarza w Niej godność królewską. Maryja jest Królową wszelkiego stworzenia dzięki wszystkim swoim czynom. Mając jednak godność królewską nie żyje z dala, ponad, żyje wśród biednych, jest najpokorniejszą sługą. Papież Paweł VI pisał: ‹‹Powinniśmy czcić, wzywać i naśladować Maryję, uświadamiając sobie, że im bardziej jest Ona wywyższona, tym bliżej jest bliska nam, gdyż każdy z Jej przywilejów został jej udzielony ze względu na nasze Odkupienie››[32]. Maryja jest pierwszą wśród ludzi, sługą najbardziej odpowiedzialną, ponieważ na Niej ciąży odpowiedzialność, przez bycie Matką Odkupiciela, otrzymania zbawienia przeznaczonego dla wszystkich[33]. Łaski Pełna jest swoistym określeniem Maryi, które nie występuje w żadnym innym przypadku. W pełni obrazuje postać Maryi, jako ozdobionej wszystkimi darami Boga, skarbnicy[34]. Z tej skarbnicy chrześcijanie powinni czerpać wzór wzrastania do świętości. Cześć w stosunku do Niepokalanej najpełniej przejawia się w poszanowaniu łaski Bożej w samym sobie[35]. Łaska rodzi radość wynikającą z trwania w przyjaźni z Bogiem. Jest również źródłem odwagi od walki z grzechem, daje pewność duchowego kontaktu z Bogiem, jest w nas nadzieją osiągnięcia chwały[36].

Anioł, zwiastując Maryi, że zostanie Matką Syna Bożego zwraca się do Niej Pełna Łaski (Łk 1, 28). Boży posłaniec nie używa imienia, którym Maryja posługiwała się, na co dzień, pod którym była znana. Używając zwrotu Pełna Łaski, mówi tak jakby to było Jej właściwe imię[37]. Potwierdzeniem, że właściwym imieniem Maryi jest Niepokalana były Jej słowa, które skierowała, do Bernadety Soubirous. Maryja wyjawiła swoje imię na prośbę dziewczynki w czwartek, 28 marca 1858 roku: Ja jestem Niepokalane Poczęcie. Takie słowa usłyszała Bernadeta z ust tajemniczej Pani[38]. Szukając odpowiedzi na pytanie, kim jest Niepokalana? święty Maksymilian Maria Kolbe odwołuje się to słów Maryi, które wypowiedziała do Bernadetty w czasie szesnastego objawienia: Ja jestem Niepokalane Poczęcie. Ojciec Maksymilian porównuje słowa Maryi ze słowami, jakie Bóg skierował do Mojżesza na górze Horeb. Stwierdza w swojej jednej z konferencji ‹‹Bóg objawiając się Mojżeszowi powiedział o sobie: „Jam jest, którym jest” (Wj 3, 14), to znaczy, że jest istnieniem samym w sobie. Matka Najświętsza, zapytana przez Bernadetę, jak się nazywa, odpowiedziała: Jam jest Niepokalane Poczęcie, oto definicja Niepokalanej››[39]. Niepokalana jest wypełniona miłością stwórczą Boga, nie posiada żadnej skazy grzechu, która mogłaby stanowić zagrożenie dla realizacji woli Bożej.

Maryja jest doskonałą Oblubienicą Ducha Świętego. Naturą Maryi jest natura Ducha Świętego, który w Niej mieszka, w Niej żyje od pierwszego momentu Jej istnienia teraz i na zawsze[40]. Związek Maryi z Duchem Świętym jest mocno podkreślany w nauczaniu Kościoła, teologów czy też pisarzy. Papież Paweł VI w Marialis cultus, w numerze 22 pisze, że dziewicza godność Maryi mocą Ducha Świętego została przemieniona w godność
Matki, zaś w numerze 56 pisze o przybytku Ducha Świętego, którym była Maryja i przez co zyskała władzę nad całym stworzeniem. Błogosławiony Jan Paweł II określa Maryję jako Nosicielkę Ducha Świętego. Określeniami podkreślającymi związek Maryi z Duchem Świętym są również takie wyrażenia jak: Mieszkanie Ducha Świętego, Świątynia Ducha Świętego, Przybytek czy Sanktuarium. Te określenia stanowią odwołanie do starotestamentalnej Świątyni jerozolimskiej, która była mieszkaniem Boga. Duch Święty swoją łaską sprawił, że Maryja przyjmując do swojego łona Syna Bożego staje się nową świątynią, w której mieszka Bóg[41]. Duch Święty ma szczególną władzę nad Maryją. Dzięki Jego mocy Maryja staje się i duchem i ciałem Matką Syna Bożego, mocą Tego Ducha współpracuje ze Swoim Synem dla wzrostu Kościoła, Jego mistycznego Ciała. Rola Maryi w dziele odkupienia całkowicie zależy od obecności i działania Ducha Świętego[42]. Dzięki obecności Ducha Świętego można powiedzieć, że Maryja jest pełna miłości, jest to miłość, jaką Ojciec ma w stosunku do Syna a Syn do Ojca, to miłość, którą Bóg sam siebie miłuje. Obecność Ducha Świętego, miłości Trójcy Świętej, która żyje w duszy Niepokalanej, stanowi Jej istotę, niepokalanie poczyna w Niej życie Syna Bożego[43]

 Dk Krzysztof Surowaniec CPPS